نکات قابل توجه در آموزش نقاشی بصورت حرفه ای در کودکان:

•  طراحی کردن همانند سایر مهارت ها، مانند حرف زدن، راه رفتن و غیره در کودکان رشد میکند ولی متاسفانه از سنین ۱۰-۱۱ سال به این مهارت اهمیت کمتری داده می شود و یا نادیده گرفته میشود و باعث می شود تا کودک در این مهارت پیشرفتی نکند.
•  به طور طبیعی هر چه سن کودکان بالاتر می رود،  بیشتر به جزئیات توجه میکنند و علاقه مند هستند تا اشیایی را که می بینند بصورت رئال ( واقعی ) نقاشی کنند.
• و نکته قابل توجه اینکه معمولا بزرگسالانی که طراحی را در شروع نوجوانی رها کرده اند، نقاشی هایشان حتی در بزرگسالی بصورت کودکانه باقی مانده است زیرا مهارت نقاشی با سایر مهارت های دیگرشان در زندگی آن ها مانند سخن گفتن و . . .  تمرین نشده است.

سیر تغییرات نقاشی کودکان در سنین مختلف:

سن ۱ – ۲ سال:

• کودکان خیلی خردسال از سن ۱/۵ – ۲ سالگی خط خطی کردن را با دست گرفتن مداد یا مداد شمعی کشف میکنند و البته حس خوشحالیشان ، از اینکه با حرکت دست خود خطوطی را روی کاغذ ایجاد میکنند، قابل درک نیست.
• که معمولا این خط خطی ها با توجه به حرکت دست به دایره منتهی میشود، و تا سه سالگی کودک با این روش تمام پیرامون خود را با یک دایره و چند علامت داخل آن ترسیم میکند، گاهی این شکلها بابا، مامان، خودش یا هر چیز دیگری می تواند باشد .

سن ۳ – ۴ سال :

از ۳ – ۴ سالگی کودکان به درک این موضوع میرسند که این دایره بعنوان سر به بدن هم احتیاج دارد، دست ها ولی به هر جایی ممکن است متصل شده باشند،گاهی به سر، گاهی به بدن و گاهی نیز به پایین تنه، کودکان در تمام این مراحل در حال تجربه و سعی و خطا هستند

سن ۴ – ۵ سال :

• در ۴ سالگی کودکان جزئیات لباس را نیز کشف میکند، دکمه، دامن و…، همچنین انگشتان را نیز به طراحی خود اضافه میکند.
• در ۴ – ۵ سالگی اوج آموزش نقاشی حرفه ای کودکان توسط خود او است، کودک در این سن مهارت نقاشی داستان محور را کشف کرده و برای بیان احساسات، خاطرات و مشکلات خود از این روش استفاده میکند.

برای روانشناسان این مهارت یکی از بهترین مهارت های خود درمانی است، زیرا بهترین روش برای حل یک مشکل، ترسیم و توضیح مشکل برای نیمکره چپ یا همان مغز منطقی است.

سن ۶ سال :

• در ۵- ۶ سالگی کودک به نشانه هایی از طبیعت دست پیدا میکند، طراحی خانه، درخت، خورشید، ابر، کوه و… مربوط به این سن است، همینطور ارتباط عناصر نیز به درستی در نقاشی هایشان دیده میشود.

سن ۹ سال :

• تا قبل ۹- ۱۰ سالگی این خلاقیت و مهارت خاص ادامه دارد، اما بعد از این سن، کودک سعی میکند نقاشی هایش را به سبک رئالیسم ( واقع گرایانه ) انجام دهد، و جزئیات را همانگونه که می بیند به تصویر بکشد، به ارتباط عناصر هم دیگر اهمیت نمیدهد، بطور واضح تر، مکان اشیا روی کاغذ جای خود را به توجه به ظاهر اشیا و جزئیات میدهد.

در این سن نقاشی ها تفکیک جنسیتی نیز میشوند، نقاشی پسر ها؛ اغلب صحنه های جنگ، ماشین ها، انسانهای قوی، هنرپیشه های اکشن، ورزشکاران و شخصیت های تخیلی و ترسناک است.

ولی دخترها؛ نقاشی های ملایم و عاطفی تر، مانند غروب دریا، گل و گلدان، آبشار، دختران زیبا، شخصیت های باربی شکل و… را نقاشی میکنند.

در این سن الگوبرداری از انیمیشن نیز زیاد میشود، زیرا در انیمیشن از نشانه ها و ساده سازی برای نمایش محیط واقعی پیرامون ما استفاده میشود و پیچیدگی نقاشی رئال را برای کودکان کم میکند.

سن ۱۰ -۱۱ سال :

• در سن ۱۰ – ۱۱ سالگی، دیگر کودک به دنبال آموزش نقاشی حرفه ای کودکان نیست بلکه آموزش نقاشی رئالیسم را جستجو میکند، وقتی نقاشی های آن ها در این سن رئال بنظر نمیآید، ناامید میشوند و گاهی درخواست کمک میکنند، اینجا زمانی است که باید بصورت عملی طراحی را به آن ها نشان داد، نه به صورت تئوری و توضیحات.

بعنوان مثال در این سن اگر کودک بخواهد یک جعبه (BOX) را طراحی کند، یکی از وجه های جعبه را فقط ترسیم نمیکند بلکه علاقه دارد سه وجه ان را نقاشی کند، اما از آنجا که در نیمکره چپ وی مربع با گوشه هایی با زاویه ۹۰ درجه ثبت شده است، دچار تناقض میشود، با زاویه ۹۰ درجه و مربع شروع به رسم جعبه میکند ولی مشاهده میکند که با جعبه ای که در مقابل وی است تفاوت دارد، در اینجا پدر، مادر یا مربیان باید بصورت عملی رسم جعبه را نشان دهند تا کودک تفاوت مربع را در این زاویه مشاهده کند.

مهارت کلامی تاثیرآن در آموزش نقاشی حرفه ای به کودکان:

بطور کلی مهارت کلامی در آموزش نقاشی حرفه ای کودکان ایجاد ضعف میکند و ممکن است این ضعف ماندگار باشد، اما چطور؟

از سن کودکی برای هر طرحی اسمی انتخاب میشود و آن اسم و شکل تکرار میشود و در حافظه تصویری کودک ثبت میشود، مانند اینکه این شکل ستاره است، این خورشید است و…، اگر ما نقاشی خود را بر اساس کلماتی که در ذهن داریم انجام دهیم، در سطح نقاشی کودکانه بدون خلاقیت باقی خواهیم ماند، نه کودکی روایتگر و کاشف.

با یک مثال این مطلب را واضح تر میکنیم، فرض کنید در سن نوجوانی به بعد، که به نقاشی رئال متمایل شدیم نقاشی از یک چشم را بخواهیم انجام دهیم، قبل از اینکه بتوانیم خوب مشاهده کنیم، نیمکره چپ یا همان بخش منطقی اسم چشم را در حافظه جستجو میکند و سریعا الگویی که در دوران کودکی استفاده میکردیم را برای ما نمایش میدهد و دستور میدهد به جای مصرف انرژی بیشتر همین الگو را نقاشی کنیم.

اینجا زمان شروع آموزش طراحی و نقاشی از پایه است تا بصورت عملی نحوه دیدن دقیق سوژه ها را کشف کنیم.

چند پیشنهاد مهم جهت آموزش نقاشی حرفه ای به کودکان:

آموزش مستقیم ندهید :

تا سن ۱۱ سالگی تقریبا، از آموزش مستقیم و تئوری باید خودداری کرد و اجازه داد کودک خود دنیای پیرامون خود را کشف کند، اشتباه کند و اعتماد به نفس بیشتری بدست بیاورد و خلاقیت خود را به نمایش بگذارد.

سعی کنید نقاشی های الگویی برای کودکان استفاده نکنید و اجازه دهید خود کودک نشانه و الگوی خود را پیدا کند، بطور مثال اگر اصرار به آموزش رسم اشکال هندسی ساده دارید، با تئوری رنگ این آموزش را همراه کنید در غیر این صورت توصیه نمیکنیم.

زمینه مورد علاقه کودک را در آموزش نقاشی تشخیص دهید :

بر اساس مطلب سیر نقاشی کودکان، معمولا کودکان در سنین مختلف تمایلات خود را کشف میکنند، اما ممکن است برخی کودکان به زمینه ای علاقه بیشتری نشان دهند، مثلا برخی به رنگ تمایل بیشتری داشته باشند یا موضوعی خاص، مثلا خود من در دوران کودکی به نقاشی رنگی حیوانات علاقه زیادی داشتم و وقتی پدر و مادرم برای برادر بزرگترم که توانایی خواندن داشت کتاب تهیه میکردند، من هم کتاب عکس داری که مربوط به شناخت حیوانات بود انتخاب میکردم و نقاشی زیر نتیجه این علاقه و زمینه در سن ۵ سالگی است، که یک چرخه حیات را نشان داده ام !!

اما بزرگتر که شدم به طراحی کارتون و شخصیت های وسترن بصورت سیاه و سفید علاقه مند شدم و نقاشی زیر مربوط به دوران نوجوانی حدود ۱۲-۱۳ سالگی است.

بعد تر در سن ۱۶ سالگی علاقه ام به کاریکاتور و شبیه نقاشی کردن چهره متمایل شد.

پیدا کردن این زمینه برای کمک و حمایت بیشتر کودک دارای اهمیت است.

 آموزش نقاشی حرفه ای کودکان با داستان :

همانطور که اشاره شد کودکان علاقه دارند مسائل، خاطرات و مشکلات خود را با تصویر بیان و حل کنند.

از کودکان بخواهید خاطرات روز های مختلف خود، گردش و تفریح و… را نقاشی کند و داستان طراحی های خود را برای شما بازگو کند.

در حمایت از آموزش نقاشی کودکان زیاده روی نکنید :

این مورد نادیده گرفته میشود اما تامین وسایل زیاد و گران قیمت و فراهم کردن کتاب های مصور بسیار و انیمیشن های فراوان، بصورت افراطی باعث کاهش خلاقیت کودک میشود، چون کودک تمام وسایل و نیازهای خود را در اطرافش مشاهده میکند و خود تلاشی برای متفاوت فکر و عمل کردن نمیکند.

فقط در حد نیاز اولیه حمایت کنید، اجازه دهید کودک با خلاقیت خود مواردی که احتیاج دارد را پیدا کند.

روی لذت بردن کودک در آموزش نقاشی تمرکز کنید :

بسیار شایع است که اغلب پدر و مادر ها و حتی مربیان روی پیشرفت کودک تمرکز میکنند و میزان پیشرفت را مورد تشویق قرار میدهند، در حالی که حس لذت کودک و علاقه مهم تر است، اگر کودک ملاک تشویق را میزان پیشرفت ببیند، در سن ۱۱-۱۲ سالگی وقتی دچار بحران رئالیسم میشود، خجالتزده و سرخورده میشود و ممکن است آموزش نقاشی را ترک کند.

اما اگر روی لذت بردن و از خطا کردن ترسی نداشته باشد از این بحران خیلی ساده عبور خواهد کرد.

در جمع آشنایان نیز اگر کودک تمایلی نداشت، نقاشی های وی را برای افتخار نمایش ندهید و اگر خود کودک دوست داشت نقاشی ها نمایش داده شوند، از او بخواهید داستان آن نقاشی را تعریف کند و در مورد اینکه چه میزان از نقاشی کردن لذت میبرد و به طراحی علاقه مند است صحبت کنید.

در پایان امیدواریم این مقاله ای که برای  کودکان آماده شده است برای شما پدر، مادر و مربیان نیز مفید بوده باشد، پس اگر با کاشفان کوچک سر و کار دارید، مسئولیت بزرگی بر گردن دارید، البته باز هم توصیه میکنیم اجازه دهید خود کودک سعی کند و از اشتباهاتش در نقاشی درس بگیرد، لطفا دنیای خود را برای کودک ترسیم نکنید، تماشا کنید آن ها چطور پیرامون خود را درک میکنند و دنیای پر از خلاقیت خود را برای شما به نمایش میگذارند.

.