طراحی سیاه قلم چیست؟

در بین تکنیک ها و متدها سیاه قلم (charcoal art) جایگاه ویژه ای در بین هنرمندان و طراحان دارد.

سیاه قلم در فرهنگ فارسی معین به نوعی از نقاشی که در آن فقط از قلم و مرکب سیاه، ذغال یا مداد کار شده باشد و هیچ رنگ آمیزی نداشته باشد اطلاق می شود .

تاریخچه کاربرد نقاشی سیاه قلم در نگارگری ایران بسیار دیرینه است وبا شروع نگارگریدر سده هفتم هجری ،همچون فنی از فنون نگارگری پیگیری شد.

اما سیاه قلم به شکل خاص به استفاده از ذغال یا مداد ذغالی در کشیدن طرح و خصوصا طراحی چهره گفته می شود.

در قدیم از ترکیب ذغال با پودر کربنات کلسیم موسوم به  پودر مل (marble dust) که به اصطلاح به آن ” ذغال مل ” می گفتند, با استفاده از قلم مو بر روی بوم جهت طراحی استفاده می شد .

این شیوه از طراحی در بین شاگردان کمال الملک رواج داشته که امروزه نیز طرفداران بسیاری دارد .

از آنجا که ذغال نسبت به مداد ،ضخیم تر، مشکی تر و روان تر است بنابر این طراحی با آن تجربه منحصر به فردی است و می توان با آن طرح های فوق رئالیستی و احساسی را ایجاد کرد . از طرفی ذغال را می توان به شیوه یک مداد استفاده کرد که در این صورت یک وسیله  موثر برای طراحی ، سایه پردازی، هاشور زنی و ایجاد تابلوهای سایز بزرگ است.

انواع ذغال و کاربردهای آن در طراحی :

زغال هایی که در طراحی استفاده می شوند در شکل های مختلف وجود دارند :

۱). به شکل چوب های فشرده شده:(compressed sticks):

این نمونه از ذغال می‌ توانند خیلی سخت باشند و رنگ خاکستری تولید کنند و یا این که بسیار نرم باشند که می توان با آن مشکی خیلی تیره را ایجاد کرد.

میزان چسب یا واکس استفاده شده در طول فرآیند تولید این نوع ذغال ، روی سختی و نرمی آن تاثیر  می ‌گذارد .شدت سایه ها به وسیله فشار دست طراح تعیین می شود و از آن می توان برای طراحی های وسیع استفاده کرد.

۲). زغال فشرده شده یا مداد زغالی(pressed charcoal):

این نوع  از یک ذغال فشرده شده در میان پوشش از چوب تشکیل شده است ، شبیه یک مداد طراحی اما با ویژگی ذغال .

از آنجا که این نوع ذغال به راحتی قابل تیز شدن است بنابر این از آن می توان برای طراحی های ظریف، دقیق، ایپررئال و  فوتورئال استفاده کرد .

۳). زغال بید یا زغال تاک (willow or vine charcoal):

این نوع ذغال در واقع صورت ذغال های بلند استوانه ای شکل از چوب درخت بید یا تاک هستند . ذغال بید خیلی نرم است میتواند

خاکستری مخملی  یا فاخته ای را ایجاد کند که یک بافت عالی در طراحی به دست می آید. این نوع ذغال در طرح های اولیه و ترکیب های  پایه ای نیز کاربرد دارد .

۴). پودر زغال(softer charcoal):

پودر ذغال بسیار نرم است و می توان آن را با استفاده از قلم مو روی کار استفاده کرد و انواع سایه پردازی ها را ایجاد نمود . پودر ذغال در طراحی چهره و طرح‌های رئالیستی بسیار کاربرد دارد .

تکنیک های هنری :

کاغذ استفاده شده با ذغال می‌ تواند خیلی با کیفیت باشد. بافت های زمخت یا زبر ممکن است باعث شود که ذغال بیشتر به کاغذ بچسبد.

استفاده از کاغذtoned  امکانات مختلفی را فراهم آورد مانند پاستل های روغنی سفید ( معمولا با اسم کنته شناخته می شوند ) می‌توانند در ترکیب با ذغال برای ایجاد کنتراست استفاده شوند.

۱). هاشور زنی (hatching):

در این متد، خطوط تیره نازک به طور متوالی به موازات یکدیگر قرار می گیرند . وقتی این متد با ذغال انجام شود بسیار نرمتر و تیره تر به دست می آید.

۲). سایش(Rubbing):

ذغال با استفاده از یک تکه کاغذ بر روی سطح ساییده می ‌شود این کار تصویری از بافت سطح را ایجاد می کند .

۳). محو کردن (blending) :

محو کردن برای ایجاد انتقال  صیقلی بین نواحی تاریک تر و روشن تر طراحی, انجام می شود همچنین این روش می تواند سایه روشن (shadow effect) ایجاد کند . دو روش متداول محو کردن وجود دارد؛ یک روش استفاده از انگشت برای ساییدن یا پخش کردن ذغال بر روی کاغذ و دیگری استفاده از محو کن های کاغذی (paper blending stamps) که Toritillon نامیده میشوند.

۴).پاک کن زنی(Lifting  or Erasing) :

پاک کن زنی اغلب با یک پاک کن خمیری انجام می‌ شود این نوع پاک ‌کن  نرم و قابل انعطاف است که می توان آن را بر حسب کار به شکل دلخواه درآورد و بافت های متنوع را با آن ایجاد کرد . علاوه بر پاک کن خمیری, پاک کن فرچه دار و پاک کن اتودی نیز جهت پاک کن زنی برروی کار استفاده می‌ شوند .

چکیده :

زغال طراحی نوعی ابزار هنری خشک است که از مواد طبیعی ساخته شده است ذغال اغلب توسط هنرمند(طراح) به خاطر ویژگی های متنوع آن مانند روانی ، ایجاد بافت های متنوع ،

ترسیم خطوط خیلی روشن یا خیلی تیره ، قابلیت پاک شوندگی آسان ، ایجاد سایه روشن ها و سایه پردازی و…. مورد استفاده قرار می گیرد .

طراحی رئالیسم ،هایپر رئالیسم ، فوتورئالیسم ،طراحی حسی ، طراحی پایه از جمله زمینه هایی هستند که ذغال در آنها کاربرد فراوان دارند .

تو ضیحات:

طور کلی به هر نوع تاثیر گذاری مداد سیاه و یا ذغال (مثل مداد معمولی B2 گرافیتی و پودر ذغال) بر روی کاغذ به همراه سایه ها می توان سیاه قلم گفت ، هنرمندان هریک بنا به سلیقه شخصی ، تجربیات و آموخته ها برای به تصویر کشیدن موضوع مورد نظر از ابزار خاصی استفاده می کنند !

شما می توانید با ابزار گوناگون سیاه قلم در بخش لوازم مورد نیاز سیاه قلم ، آشنایی پیدا کنید !

ابزار و تکنیک های سیاه قلم در طول تاریخ و به مرور زمان تا حدی پیشرفت کرده است که امروزه نقاشی کردن برای هر هنرجو و یا شخص هنردوستی کار راحتی شده و تنها با چند ماه تمرین می توان به سطح جذابی از هنر نقاشی رسید !

در این مجموعه علاوه بر آشنایی با ابزار لازم برای نقاشی با سیاه قلم , با تکنیکهای نقاشی با سیاه قلم نیز آشنا خواهید شد همچنین در این مجموعه با چند ترفند جالب برای ایجاد طرحهای خلاقانه آشنا خواهید شد.

همچنین بخوانید: نکاتی در آموزش نقاشی با پاستل

همچنین بخوانید: آموزش طراحی چهره با مداد

همچنین بخوانید: اصول طراحی پایه برای مبتدیان