تفسیر نقاشی کودک
- 2021/05/4
- محمود رنجبرمحمود رنجبر
مقاله ی برای پدر و مادرها و مربیانی مناسب است که کودک خردسال دارند و ممکن است در شرایطی کودک دلبندشان تمایلی برای اعلام احساسات درونی اش نداشته باشد و یا اینکه توانایی بروز احساساتش را نداشته باشد .
همچنین شاید در ابتدا برای پدر یا مادری که سعی می کنند فرزندشان را درک نمایند. این روش که او حرف زدن را شروع کند و همیشه با پاسخ های یکسانی روبرو شود. خسته کننده باشد .
ولی اگر کودک شما به نقاشی کردن علاقه داشته باشد می توان به درون او پی برد.
روانشناسان و مشاورینی که با کودکان سر و کار دارند از آثار هنری بچه ها به عنوان روشی برای شناختن بهتر مشکلات روانی و یا پی بردن به احساسات درونی کودکان استفاده می کنند.
همچنین آنها متوجه شدند که حتی خلاق ترین کودکان هم دائما چیزهای تکراری را نقاشی می کنند یا از رنگ های مشابهی برای بیان عواطف شان استفاده می کنند.
اجازه دهید قبل از اینکه هر چیزی، با در اختیار گذاشتن وسایل نقاشی برای فرزند خردسالمان .شرایطی را مهیا کنیم تا آنها نقطه ها و خط خطی های خود را بر روی کاغذ پیاده کنند.
تفسیر نقاشی کودکان با توجه کردن به کاراکتر کودک
ذکر این نکته بسیار مهم است . زمانی که در حال تحلیل نقاشی کودکان هستید،جتما به کاراکتر کودک توجه کنید .
هاستینگز می گوید : در حالیکه بعضی بچه ها از بعضی هیولاها مانند خون آشام می ترسند بعضی دیگر این ترس را ندارند.
مثلا اگر بچه هایی که به تازگی یک کارتون و یا فیلمی کودکانه مثل کارتون کارخانه هیولاها را به عنوان شخصیت اصلی دیده باشند ممکن است با آن ارتباط مثبتی برقرار کنند اما اگر فیلم ترسناکی را با یک هیولای ترسناک و بد دیده باشند، نقاشی شان به طور کلی متفاوت خواهد کرد.
چطور به تفسیر نقاشی کودکان بپردازیم ؟
از وقتی که کودک به سنی می رسد که توانایی در دست گرفتن مداد شمعی و کشیدن آن روی کاغذ را دارد ، نقاشی کشیدن یکی از روش های مهم برای برقراری ارتباط و درک تفکرات او خواهد بود.
تفسیر نقاشی های کودکان با بزرگتر شدن آنها آسانتر می شود و شما می توانید مطالب زیادی را از نقاشی های آنها برداشت کنید.
درک نقاشی ها در مراحل مختلف رشد ابزاری کارآمد برای والدین و مربیان است.
درک چگونگی رشد نقاشی های کودکان
سه مرحله در نقاشی کشیدن کودک وجود دارد:
1-خط خطی کردن
2-نمایه های ابتدایی
3- نقاشی کشیدن
1- خط خطی کردن
در این مرحله در تصاویر هیچ واقعیتی وجود ندارد و فقط خطوطی نامنظم بر روی کاغذ هستند.
به نظر می رسد که چیزی وجود ندارد اما گاهی کودک چیزی را می کشد که به آن واقع گرایی اتفاقی می گویند.
یعنی زمانی که خط خطی ها انجام شده و شما می توانید شکل هایی را در آنها ببینید.
2-پیش نمایه ها ( نمایه های ابتدایی )
در این مرحله کودکان سعی می کنند در نقاشی هایشان چیزهایی را تولید کنند که با چشم می بینند.
آنها ممکن است ساده ترین چیزها مانند صورت، انگشتان، ماشین ها، درخت ها و خانه ها را بکشند.
معمولا هیچ جزئیات واقع بینانه ای در این نقاشی ها وجود ندارد.
در پایان این مرحله آنها چیزهای خاصی را که عقایدشان را نشان میدهد به نقاشی می افزایند مانند گل در جلوی خانه یا لباس بر روی تصاویر چسبان.
3-نقاشی کشیدن
در این مرحله جزئیات زیادی وجود دارد و کودک ممکن است از کلمات و علایم استفاده کند.
شاید از اشکال هوشمندانه مانند v برای پرندگان استفاده کنند.
بچه ها تا جایی که مهارت هایشان اجازه می دهد، واقع بینانه نقاشی می کنند و تصاویر را از دیدگاه خاصی به نمایش می گذارند.
همچنین آنها می توانند داستان نقاشی شان را برایتان بازگو کنند.
نحوه تفسیر نقاشی های کودکان
معمولا بیشتر بزرگترها تلاش می کنند تا معنی نقاشی های کودکان را بفهمند.
گاهی نقاشی ها فقط نقاشی هستند و هیچ چیزی غیر از تلاشی برای سرگرم شدن با استفاده از یک کاغذ و مداد نیستند.
اما گاه تحلیل و تفسیر نقاشی های کودکان به معنی آن است که شما لایه عمیق تری از تفکر و احساسات آنها را شناسایی می کنید.
بسیار مهم است که زیادی در نقاشی عمیق نشوید بلکه اجازه دهید کودک ، خودش به شما در مورد معانی تصاویر بگوید.
مثلا از او سوال کنید: آدم های موجود در نقاشی چه می کنند آنوقت متوجه اطلاعاتی می شود که خودتان هرگز در آن نقاشی نمی بینید.
قوانین کلی در تحلیل نقاشی کودکان
شما هم می توانید با دیدگاه ها و تفکرات خود برای تفسیر نقاشی های کودکان گام بردارید.
توجه به جنسیت و اولویت رنگ ها.
برای مثال رنگ های تیره تر را کودکی بکار می ربرد که مستبد و پرتوقع است.
دخترها رنگ های گرم را ترجیح میدهند در حالیکه پسرها به سراغ رنگ ها خنک می روند.
رنگ سبز برای کودک به معنی خلاقیت، رنگ زرد خوشبختی و رنگ قرمز رنگ هیجان است و قرمز البته رنگی که بیشتر بچه ها آنرا دوست دارند.
موقعیت روی کاغذ هم مهم است.
آنهایی که از سمت چپ نقاشی را شروع می کنند به گذشته و شخصیت پرورش دهنده خود تمایل دارند در حالیکه سمت راست آینده و نیاز به ارتباط است.
نقاشی هایی که در پایین کاغذ کشیده می شود به معنی عدم احساس امنیت یا احساس کمبود است.در زمان نقاشی کردن، اندازه ها مهم هستند.
آنهایی که بزرگترند شخصیت های برتر هستند و کوچکترها اهمیت شان کمتر است.
آنهایی که با دست های بزرگ کشیده شده اند به معنی کسی که پرخاشگری می کند در حالیکه پاهای باریک به معنی احساس عدم تعادل و مقاومت است.
هیولاها/ خون آشام در تحلیل نقاشی کودکان
به طور کلی کودکان در نقاشی خود ،خون آشام و هیولا را موجودی قدرتمند نشان میدهد.
اگر شخصیت در مرکز نقاشی باشد، بدین معنی است که کودک سعی دارد قدرتمند دیده شود اما شاید نشانگر مشکلات اضطراب شدید نیز باشد.
عامل دیگری که باید درنظر گرفت این است که از کودک خواسته شده چه چیزی را بکشد.
اگر از او خواستید یک نفر را بکشد و او هیولا کشید، این به معنی دیدگاه منفی نسبت به آن فرد است.
ولی اگر خودش بشکل هیولا در نقاشی کشید، نشانگر تمایلش برای قدرتمند بودن است.
خانه ها در تجلیل نقاشی کودکان
توجه داشته باشید که نظریه های زیادی در مورد منظور کودک از کشیدن خانه و سایر چیزهای اطراف آن مانند :
رنگین کمان و خورشید و غیره وجود دارد، ولی هیچ شکی نیست که خانه یکی از اولین طرح هایی است که ما آنرا در کودکی کشیده ایم.
هاستینگز می گوید : به طور کلی من احساس می کنم وقتی که یک کودک خانه ای می کشد در واقع نشانگر دیدگاهش نسبت به زندگی در خانه شان است.
نوع کشیدن خانه
خانه ها ممکن است مستحکم و منظم کشیده باشند اما کودکی که تجربه منفی با خانواده اش دارد خانه را به شکل یک زندان نقاشی می کند.
وقتی که بزرگتر می شود، جزئیات بیشتری را به خانه اضافه می کند و در نهایت خانه ای سه بعدی را می کشد.
کودک 6 ساله برای پایین خانه مربع و برای سقفش یک مثلث می کشد در حالیکه یک نوجوان ترجیح میدهد سبک خاص خود را از خانه داشته باشد و به صورت سه بعدی آنرا ترسیم نماید به شکلی که آن سوی خانه را هم نمایش دهد.
دقت در نقاشی خانه
نوجوانی که خانه های دو بعدی می کشند از نظر عاطفی رشد نکرده اند و ممکن است دچار اختلال روانی شوند.
اگر به دقت به تصویر خانه ای که فرزندتان کشیده توجه کنید، تعداد پنجره ها (یا نبود آنها) اطلاعات بیشتری را نشان میدهد.
چند پنجره نامرتب بازبودن ارتباط با افراد را نشان میدهد اما می تواند نشانگر نیاز برای دیده شدن توسط سایرین باشد.
کودکانی که با دیگران راحتر ارتباط برقرار می کنند و تعاملات اجتماعی سالمی دارند، در جلوی در خانه یک پیاده رو می کشند در حالیکه کودکان گوشه گیر چنین چیزی را نقاشی نمی کنند.
هر چه جزئیات معمولی بیشتری به خانه اضافه شود نشانگر دیدگاه مثبت نسبت به خانه و خانواده است.
خورشید در نقاشی کودکان
کشیدن یک خورشید زرد که لبخند می زند به معنی شادی، رضایت از بودن است اما تمام خورشیدها این پیام را ندارند.
معمولا کودکان نقاشی های خود را توضیح میدهند بنابراین می توان از آنها در مورد معانی نقاشی ها سوال کرد.
به طور کلی تصویر خورشید کامل شاد بودن کودک و دیدگاه مثبت او به جهان را نشان میدهد. یک خورشید نیمه که در گوشه بالای نقاشی کشیده می شود نشانگر نگرانی است.
خورشیدی که در آسمان ابری کشیده می شود نشانگر افسردگی و احساس ناامیدی است.
رنگین کمان در نقاشی کودکان
خبر خوب: هاستینگز می گوید رنگین کمان های چند رنگ پیام های مثبتی هستند و دیدگاه های مثبت کودکان ر نشان میدهند.
تصاویر درهم ریخته اعضای خانواده
معمولا در نقاشی های کودکان شاهد دیگر اعضای خانواده نیز هستیم که با صورت هایی شاد دست های یکدیگر را گرفته اند.
اما وقتی پدر یا مادر در درون یک قالب یا غرق شدن در استخر شنا یا میز آشپزخانه کشیده شوند، بدون شک این تصویر بسیار آزاردهنده است.
کشیدن نقاشی اعضای خانواده در چنین وضعیت هایی می تواند بسیار آزار دهنده باشد و باید به آن توجه کرد.
کودک ممکن است عضو خانواده را بر روی آتش ببینید یا در حالی که غرق می شود زیرا به تازگی یک برنامه تلوزیونی یا فیلمی را دیده که چنین صحنه ای را نمایش داده است.
ممکن است نشانگر میزان اضطراب کودک بخاطر ترس از دست دادن آن عضو خانواده باشد.
چنین نقاشی هایی معمولا با کابوس های شبانه و احساس بد نسبت به آن عضو از خانواده همراه است و کشیدن حوادث غم انگیز نماد تکمیل آرزوهای کودک است. و دقیقا اینجاست که باید از او در مورد نقاشی که کشیده سوال کرد.
ترتیب خانواده در نقاشی کودک
یک کودک اغلب اعضای خانواده را به ترتیبی خاص می کشد و ممکن است خود را نزدیک به کسی بکشد که بیشترین وابستگی عاطفی را به او دارد.
آنها ممکن است حالات صورت متفاوتی برای اعضای خانواده نقاشی کنند که نشان میدهد در نظر آنها آن فرد بیشتر اوقات چگونه است.
ممکن است در کشیدن نقاشی از اندازه برای نشان دادن درجه اهمیت افراد در زندگی شان استفاده کننده، بزرگترین فرد مهمترین فرد است یا اینکه بیشترین تسلط را دارد.
نقاشی های همراه با جزئیات زیاد
هر چه کودک جزئیات بیشتری را در نقاشی اش بکار ببرد، دیدگاه فردگرایی بیشتری خواهد داشت.
برای مثال برادرش را با عینک و خواهرش را در حالیکه پیراهن بلندی پوشیده نقاشی می کند و این اساس دیدگاهش را تشکیل می دهد.
موقعیت اعضای خانواده در نقاشی کودک نیز نشانگر نزدیکی با آنهاست، اگر خانواده با هم و خوشحال باشند، در کنار کشیده می شوند.
استفاده بیش از حد از یک رنگ
ممکن است از دیدن رنگ سیاه در تمامی نقاشی های فرزند 5 ساله تان احساس نگرانی کنید.
استفاده زیاد یا تمایل به یک رنگ خاص اطلاعات زیادی در مورد حالت مسلط روانی او می دهد.
رنگ آبی نشانگر افسردگی، قرمز عصبانیت است اما همیشه چنین نیست.
بعضی بچه ها یک رنگ را ترجیح میدهند و از آن برای جایگزین کردن رنگ های طبیعی دیگر استفاده می کنند.
نگرانی در صورتی مجاز است که شما متوجه نقاشی های تک رنگ شوید به ویژه در سایه های خاکستری.
این موضوع مربوط به کوررنگی، اختلالات عصبی یا سایر مشکلات روان شناسی نیز هست.
ترسیم یک حفره
کودکی که مرگ یکی از نزدیکان را به تازگی تجربه کرده در زمینه نقاشی خود یک حفره می کشد وخود را در حالیکه آنرا پر می کند یا در حال کندن آن چاله ترسیم می کند.
موقعیت اعضای خانواده در اطراف این گودال نشانگر نزدیک ترین شخص در خانواده به او و نحوه کنار آمدنش با این مصیبت است.
کودکی که به تنهایی در تصویر کشیده شده بسیار احساس تنهایی می کند.
این نقاشی ها چه احساساتی را منعکس می کنند؟
احساسات و عواطف زیادی را می توان از نقاشی کودکان برداشت کرد اما قرار نیست که هر عنصری منعکس کننده یک عاطفه باشد مگر اینکه خود کودک برایتان توضیح دهد.
با این حال نکاتی وجود دارد که محققان بر اساس آنها احساس واقعی کودک را شناسایی می کنند.
به مثال های زیر توجه کنید:
- کودک پیش رانشی: تصاویر بزرگ، بدون گردن و عدم تقارن اعضای بدن
- کودک مضطرب: ابرها، باران، پرنده های در حال پرواز، عدم چشم بر روی صورت ها
- کودک خجالتی: تصاویر کوچک، بدون بینی یا دهان، صورت های لاغر و دست های نزدیک به بدن
- کودک عصبانی: دست ها و دندان های بزرگ، دست های دراز و چشم های بسته
- کودک بیمناک: تصاویر غول آسا، سرهای باریک، بدون دست، و صورت های کج
بیشتر بخوانید : روانشناسی شخصیت با استفاده از رنگها
بیشتر بخوانید : تاثیرات مثبت هنر بر رشد کودکان
بیشتر بخوانید : رمزگشایی رازهای نقاشی کودکان